Hierbij kan de vraag opkomen wat ISO 15189:2012 vereist aan de gebruiker, moet er een validatie of ‘slechts’ een verificatie worden uitgevoerd? Het is hierbij belangrijk om een goed onderscheid te maken tussen deze twee termen, en aan te geven wanneer de ISO norm validatie vereist, en wanneer kan worden volstaan met verificatie.

Aangezien de definitie van de termen validatie en verificatie in de ISO norm nog steeds de mogelijkheid voor onduidelijkheid openlaat zal in dit artikel aansluiting worden gezocht met de definities zoals de European Federation of Clinical Chemistry and Laboratory Medicine
deze hanteert:

Definitie validatie

“the demonstration via objective evidence that a new or modified examination procedure from one’s own working environment (or laboratory) is appropriate for a specific intended use in medical diagnostics, and that it complies with the relevant acceptance criteria as described by the medical laboratory.”

Bronnen van objectieve data kunnen zijn:

• Fabrikant van het medische hulpmiddel
• Collegiaal getoetste publicaties
• Validatiedata van andere geaccrediteerde laboratoria

Definitie verificatie

“[a verification] always concerns an already validated examination procedure, and it’s appropriateness should be confirmed.”

In de ISO norm worden geen dwingende voorschriften gegeven op welke wijze geverifieerd moet worden. Wel worden suggesties gedaan voor prestatiekenmerken die getoetst kunnen worden. Veel wordt overgelaten aan een staflid met passende bevoegdheden.

Afweging tussen validatie en verificatie

Dan nu de vraag wanneer een gebruiker moet valideren en wanneer deze mag verifiëren. Het korte antwoord is dat als er reeds een validatie is uitgevoerd, en de data hieruit beschikbaar is bij de gebruiker, er niet opnieuw gevalideerd hoeft te worden.

Dit korte antwoord heeft echter enige nuancering nodig. Wanneer een laboratorium zelf een methode ontwikkelt (Laboratory Developed Test, LDT), een aangekocht medisch hulpmiddel voor in-vitro diagnostiek (IVD) anders gebruikt dan door de fabrikant omschreven of het hulpmiddel of de onderdelen daarvan zelf aanpast moet de gebruiker zelf valideren.

Ook als de beschikbare validatiedata niet volledig aan de vooraf vastgestelde acceptatiecriteria voldoet, met andere woorden, wanneer de acceptatiecriteria gegevens vereisen die niet worden geleverd in de validatiedata, moet de gebruiker valideren voor het ontbrekende deel.

Wanneer de gebruiker echter een commercieel product niet aanpast en binnen het beoogde doel blijft én er vanuit een betrouwbare externe bron voldoende validatiedata beschikbaar is mag de gebruiker volstaan met een verificatie van de relevante prestatiekenmerken.

Afstemming op specifiek LC-MS systeem

Omdat ieder LC-MS systeem anders zijn de optimale instellingen voor ieder systeem eveneens anders. Het is noodzakelijk om het systeem dat gebruikt gaat worden voor medische analyses met behulp van deze kit te optimaliseren. Variabelen die van invloed kunnen zijn, zijn onder andere:

• Fabrikant, type, configuratie, leeftijd, onderhoud en gebruik
• MS instellingen (tuning): capillair voltage, conevoltage M/Z waarden
• HPLC, UPLC of UHPLC instellingen: software, gradiënt)
• LC-MS apparatuur (configuratie)
• Quaternaire of binaire pomp
• Ionisatiebron
• Monstervoorbereiding en -procedure
• Injectievolume

Houdt optimalisatie dan ook in dat het hulpmiddel wordt aangepast? Op basis van de huidige interpretatie van de IVDR is het antwoord van Diagnotix hierop “nee”.

Optimalisatie is een inherent onderdeel van het werken met de variabelen van LC-MS systemen, en in onze optiek kan niet van eindgebruikers worden verwacht dat zij een medisch hulpmiddel dat reeds volledig is gevalideerd nogmaals valideren zonder dat ze het hulpmiddel zelf wijzigen. Zie het stroomschema onderaan dit artikel voor een weergave van de mogelijke afwegingen in dit vraagstuk.

Gevolgen voor de gebruiker

Voor verschillende partijen in de productieketen, die uiteindelijk leidt tot het medische hulpmiddel dat moet worden toegepast, gelden verschillende normen die moeten leiden tot uiteindelijk de hoogst mogelijke patiëntveiligheid. Om dit te kunnen bereiken zijn de eisen voor fabrikanten recent aangescherpt. Zowel fabrikanten als eindgebruikers moeten zich ten volle inspannen in het belang van het leveren van de best mogelijke zorg. Tegelijkertijd hoeft het wiel niet tweemaal te worden uitgevonden. Wanneer er reeds een validatie, conform alle geldende wettelijke normen, is uitgevoerd hoeft dit onder voorwaarden niet te worden herhaald. Wanneer het product zoals deze wordt aangeboden, dus conform het beoogde doel en zonder aanpassingen aan het product zelf, wordt gebruikt hoeft er niet nogmaals een uitgebreide validatie te worden uitgevoerd.

In dat geval kan dus worden volstaan met het verifiëren van de beschikbare validatiedata waarna het product in de praktijk kan worden gebruikt. Het bovenstaande weergegeven in een stroomschema: